U okviru projekta „Čuvajmo naslijeđe za buduće generacije”, koji je podržalo Ministarstvo za obrazovanje, nauku, kulturu i sport ZDK, kroz članke i reportaže, govorimo o kulturno-historijskom naslijeđu te važnosti njegovog očuvanja.
Stari grad Visoki
Stari grad Visoki, nekada ključna tačka u političkom i vojnom sistemu bosanske države u 14. i 15. vijeku, svjedoči o bogatoj historiji bosanske države. Smješten je na vrhu brda Visočica, iznad današnjeg grada Visokog, i predstavlja jednu od najznačajnijih srednjovjekovnih utvrda u Bosni i Hercegovini. Prvi put se spominje u dokumentima od 01. septembra 1355. godine, kada je bosanski ban Tvrtko I Kotromanić izdao povelju Dubrovčanima, u kojoj je napisao „in castro nostro Visoka vocatum“, što potvrđuje njegov značaj kao tvrđave. Grad je bio izgrađen u kastrumskom stilu, s visokim bedemima, kulama i palisadama koje su ga činile teško osvojivim. Bio je strateški postavljen, s prilazom na jugozapadnoj strani, te je kontrolirao okolne trgove i prometne pravce. Uz vojno-odbrambenu funkciju Visoki je bio povremena rezidencija bosanskog vladara i trajno središte Velikog kneza bosanskog. U blizini utvrde nalazilo se podgrađe, trgovište i administrativni centar tadašnje bosanske države. Stari grad Visoki svjedočio je brojnim političkim i vojnim događajima, a nakon pada pod osmansku vlast postepeno je gubio svoju funkciju. Proglašen je nacionalnim spomenikom BiH 2004. godine.
Franjevački samostan u Kraljevoj Sutjesci
Kraljeva Sutjeska, naselje u općini Kakanj, jedno je od najznačanjih historijskih središta srednjovjekovne bosanske države. Među znamenitostima koje se nalaze u Kraljevskoj Sutjeskoj je i franjevački samostan. Kompleks franjevačkog samostana obuhvata dvije samostanske zgrade i crkvu sv. Ivana Krstitelja, koja je građena u neorenesansnom stilu, sa dva zvonika visoka 45 metara. Unutrašnjost crkve krasi oslikavanje Marka Antoninija iz 1908. godine. U središtu oltarnog prostora nalazi se freska „Krštenje na rijeci Jordanu“. Tokom historije, samostan je više puta bio uništavan, paljen i napuštan. Današnji izgled samostana potječe iz perioda 1888-1890. godine i čuva vrijednu zbirku kulturno-historijskih predmeta: slika, liturgijsko posuđe, tekstilne predmete, stare dokumente, inkunabule. Unutar samostana se nalazi muzej koji je pruža uvid u kulturnu baštinu dok arhiv sadrži vrijedne rukopise, historijske spise i dokumente koji svjedoče o višestoljetnoj ulozi franjevaca u očuvanju identiteta i obrazovanja lokalnog stanovništva. Zvanično je proglašen nacionalnim spomenikom BiH, a nedavno je završen prvi dio restauracije svetišta samostanske crkve, nakon završetka njezina oslikavanja još davne 1908. godine. Važno je napomenuti da je nedavno nabavljen i postavljen novi sviraonik crkvenih orgulja.
Neolitsko naselje Obre II
Na lokalitetu Gornje polje u naselju Obre, u općini Kakanj, nalazi se neolitsko naselje Obre II. Jedno je od važnijih prahistorijskih nalazišta u Bosni i Hercegovini koje svjedoči o životu ljudi prije više od 7.000 godina. Arheološka istraživanja na ovom terenu bila su u periodu od 1963. do 1970. godine. Na otkopanom prostoru otkriveni su ostaci dobro očuvanih nadzemnih kuća te je otkriveno 11 ljudskih kostura, tako da je ovo nalazište pružilo i prve podatke o kultu mrtvih u butmirskoj kulturi, kojoj pripada ovo arheološko područje. Na ovom prostoru su pronađeni i ostaci peći, ognjišta, zanatskih radionica. Na osnovu arheoloških istraživanja, naselje je brojalo između 50 i 60 stambenih objekata, sa 300 do 400 stanovnika. Kuće su građene od drveta, kamena i ilovače, a u skoro svakoj kući su se nalazile kalotne peći i keramika. Pronađeni su i tragovi kulta mrtvih, kamenih sjekira, sunca, kao i posebni oblici keramičkih posuda -ritoni na četiri noge. Kada je u pitanju keramika, ističu se crnoglačana keramika, spiralno-trakasti ukrasi, elementi jadranskog tipa, a pronađeni su brojni alati i predmeti izrađeni od kamena, kosti i školjki. Iskopani materijal, s područja Obre II, nalazi se u Zemaljskom muzeju BiH dok stalna muzejska postavka „Prošlost Kaknja od prethistorije do kraja srednjeg vijeka“ Muzeja Kaknja posjeduje replike pronađenih artefakata.
POD POKROVITELJSTVOM MINISTARSTVA
ZA OBRAZOVANJE, NAUKU, KULTURU I SPORT ZDK
