Bosna i Hercegovina je država s dugogodišnjom tradicijom. Mnogobrojne kulture koje su kroz historiju obitavale na ovom tlu ostavile su za sobom tragove vidljive i danas.
Kombinati
U periodu od 1963. do 1980. godine u Jugoslaviji je provedeno nekoliko velikih političkih reformi poput novih ustava usvojenih 1963. i 1974. godine kojima je ojačana pozicija republika, a smanjena uloga saveznog centra. Također, provedene su i reforme privrednog sistema poput uvođenja Novog ekonomskog sistema iz 1961. ili Zakona o udruženom radu iz 1976. godine, kojima se dao novi podsticaj razvoja samoupravnog sistema, po kojem je Jugoslavija bila prepoznatljiva. Jugoslavija se značajnije otvorila prema svijetu, a jedan od konkretnih rezultata te politike bila je i značajna privredna djelatnost brojnih bosanskohercegovačkih preduzeća u zemljama na Afričkom kontinentu, Bliskom istoku, ali i zemljama zapadne i istočne Evrope. Upravo u ovom periodu uspostavljaju se i veliki poslovni sistemi, takozvani kombinati, poput RMK Zenica, Šipada, UNIS-a i Energoinvesta iz Sarajeva, SODASO iz Tuzle, Aluminija iz Mostara, Agrokomerca iz Velike Kladuše i drugih. Kombinati su zapošljavali po nekoliko desetina hiljada radnika s pogonima širom Jugoslavije, a posebna se pažnja posvećivala razvoju privredno pasivnih krajeva. Ipak, postojale su i brojne negativne strane ovakvog političkog i privrednog razvoja poput sve veće birokratizacije privrede, pada produktivnosti, negativnog poslovanja, prekomjernog zapošljavanja radnika, itd. Situaciju nisu olakšavale ni svjetske recesije i rast cijena nafte u nekoliko navrata, pa je sve veći broj stanovnika Bosne i Hercegovine ali i drugih republika Jugoslavije sreću tražio u zemljama zapadne Evrope. Uprkos tome, ovo razdoblje predstavlja jedno od najdinamičnijih i najznačajnijih u modernoj historiji Bosne i Hercegovine.
Probosanski političari
Početkom 60tih godina u BiH dolazi do smjene generacija na političkoj sceni, pa se kao vodeće ličnosti sveukupnog života profilira generacija mladih, probosanski orijentiranih političara poput Džemala Bijedića, Hamdije i Hakije Pozderca, Branka Mikulića i drugih. Politika nove generacije političara bila je jačanje pozicije i identiteta Bosne i Hercegovine na političkom, te oslanjanje na sospstvene snage na privrednom planu razvoja zemlje. To je podrazumijevalo konačno priznavanje posebnosti bosanskih muslimana, jače povezivanje i integraciju perifernih regija zemlje, poput Bosanske krajine ili Zapadne Hercegovine, s centrom, zatim intenzivnija ulaganja u cestovnu i željezničku infrastrukturu, osnivanje novih univerziteta u Banja Luci, Tuzli i Mostaru, jačanje Univerziteta u Sarajevu, formiranje Akademije nauka i umjetnosti BiH-a, uspostavu niza naučnih instituta povezanih sa privredom, masovnu izgradnju osnovnih i srednjih škola širom zemlje (npr. projekat „Hiljadu škola za BiH“), podrška razvoja kulturi kroz uspostavu novih institucija, izgradnju namjenskih objekata za muzeje, galerije i pozorišta, veća sredstva za sport i izgradnju sportskih stadiona, dvorana i terena, a čiji vrhunac je bila uspješna aplikacija za organizaciju Zimskih olimpijskih igara u Sarajevu organizovanih 1984. godine, ali dobijenih 1978. godine. Zahvaljujući svemu nabrojanom, Bosna i Hercegovina postepeno je prestala da bude jugoslovenska periferija pa njeni gradovi postaju važni regionalni centri umjetnosti, kulture i sporta, a brojni Bosanci i Hercegovci ostvaruju svjetske rezultate na svim poljima društvenog života.
(Tekst pripremio: doc. dr.
Mirza Džananović, historičar)
